“Tüp patlaması” teriminin çoklukla yanlış anlaşıldığını, asıl sorunun tüpten sızan gazın makul bir yoğunluğa ulaştığında küçük bir kıvılcımla patlaması olduğunu hatırlatan İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Tüp patlaması olmaması için dedektörlerin olması lazım. Birincil olarak, en kıymetli mevzu bu. Gaz, yüzde 1 düzeyinde olduğu vakit dedektör uyarıyor. İkaz geldiğinde de lokantanın sahibi yahut da garsonların tüpü kapatarak, gelen gaz çıkışını engellemeleri, kapıları açmaları ve sonra orada bulunan başka bireylerin dışarı çıkarılması lazım.” dedi.
İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl: “Bu tıp kazalardan ders çıkararak, güvenlik kültürünü geliştirmemiz ve alınması gereken tedbirleri uygulamamız gerekiyor. Doğalgaz kullanılmalı ve dedektörler endüstride zarurî hale getirilmeli. Konutlarda de gaz dedektörlerinin mecburî olması için mevzuat çıkarılması önemlidir.”
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan ve İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, İzmir’in Torbalı ilçesinde bir binanın yer katında meydana gelen, 5 kişini mevti ve 63 kişinin de yaralanmasına neden olan tüp patlaması olayını iş sıhhati ve güvenliği açısından kıymetlendirdi.
Tüpten çıkan gaz aşikâr bir düzeye çıktığı vakit, ufak bir kıvılcımla patlama meydana geliyor
İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “tüp patlaması” teriminin çoklukla yanlış anlaşıldığını, asıl sorunun tüpten sızan gazın belli bir yoğunluğa ulaştığında küçük bir kıvılcımla patlaması olduğunu belirterek, “Tüpten çıkan gaz muhakkak bir düzeye çıktığı vakit, ufak bir kıvılcımla patlama meydana geliyor. Biz tüp patlaması deyince ‘tüp yarılıyor’ diye anlıyoruz, o denli değil. Tüp patlaması olmaması yahut sızıntıdan bir patlamanın olmaması için dedektörlerin olması lazım. Birincil olarak, en değerlisi bu. Gaz, yüzde 1 düzeyinde olduğu vakit dedektör uyarıyor. İkaz geldiğinde de lokantanın sahibi yahut da garsonların tüpü kapatarak, gelen gaz çıkışını engellemeleri lazım. Kapıları açmaları lazım. Sonra orada bulunan başka bireylerin dışarı çıkarılması lazım.” diye anlattı.
Tatile giderken meskenlerde doğalgaz kapatılmalı!
Evlerde de misal bir durumda gazın kesilmesi ve sonra kapı pencere açılması gerektiğini hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Bir de tatile giderken kesinlikle doğalgazı kapatarak gidelim. Birikme olmasın. Sonradan ufacık bir kıvılcım yetiyor. Telefonumuzu birisi aradığı vakit telefonun içinde olan ufacık bir kıvılcım bile yetiyor patlama için. Gaz zira bu. Yahut buzdolabını açarsak yahut lambayı açarsak patlama meydana geliyor. Bunu çok âlâ algılamamız lazım.” dedi.
Tüp hortumlarının 2-3 yılda bir değişmesi gerekiyor!
Bir de tüplerin, sanayi tüplerinin temaslarının gerçek yapılması gerektiğine de işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Hortumla yapılan ilişkilerde da 2-3 yılda bir bu hortumların değiştirilmesi lazım. Hortum kendi kendine yaşlanıyor, çatlıyor. Bu çatlaklardan sızıntılar meydana gelebiliyor. Bu çeşit sorunlar de olabiliyor. Hortumları 3 yılda bir değiştirmemiz lazım. Kaçak olursa yahut koku gelirse de değişim yapmamız lazım. Sanayi tipinde de özel borular var. Onların kullanılması gerekiyor.” formunda konuştu.
Hem LPG hem doğalgazın belli patlama limitleri var
Üsküdar Üniversitesi İş Sıhhati ve Güvenliği Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl ise bahse ait yaptığı değerlendirmede, sanayi tüpünde kullanılan LPG’nin, propan ve bütandan oluşan, petrol türevi bir gaz olduğunu lisana getirerek, bu gazın havadan ağır olduğu için yerde biriktiğini, doğalgazın ise havadan hafif olduğu için üstte biriktiğini hatırlattı.
Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Her iki gazın da belli patlama limitleri var. Doğalgazın patlama limiti hacimce yüzde 5’ken, LPG’nin patlama limiti yüzde 2-2.1 civarındadır. Yani, LPG daha az ölçüde birikmeyle patlayıcı hale geliyor. Patlama riski açısından her iki gaz da ATEX (patlayıcı ortamlar) kapsamında kıymetlendirilir ve bu ortamlarda öncelikle patlayıcı ortamın oluşmasını önlemek, oluşmuşsa tutuşturmamak ve tutuşmuşsa da patlamanın tesirlerini azaltacak tedbirler almak gerekmektedir. Bu tedbirler, ilgili mevzuatlar ve yönetmelikler çerçevesinde patronun sorumluluğundadır.” diye konuştu.
Doğalgaz patlaması ile LPG patlaması birebir mı?
Sanayi tüpündeki LPG’nin sızması sonucu, gaz hacimce yüzde 2’yi geçtiğinde patlayıcı bir ortam oluşturduğunu kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Bu durumda gaz seyreltilemezse, patlama gerçekleşir. Patlama, yıkıcı tesire sahiptir; duvarları yıkar, camları kırar, araçları yamultur ve insanları yaralar ya da öldürebilir. Doğalgaz patlaması ile LPG patlaması ortasında büyük bir fark yoktur; her ikisi de yanıcı ve patlayıcıdır. Tek fark, doğalgazın havadan hafif olup üstte birikmesi, LPG’nin ise havadan ağır olup yerde birikmesidir. Bu nedenle, her iki gazla ilgili patlayıcı ortam oluşumunu engellemek için gerekli tedbirler alınmalıdır.” halinde ihtarlarda bulundu.
Sanayi tüplerinde otomatik kesiciler yaygın değil
İzmir’deki patlamanın meydana geldiği yerde sanayi tüpünün kullanımı, nedenleri ve güvenlik tedbirlerinin sorgulanması gerektiğine dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Adli soruşturma, tüp kullanımının nedenlerini ortaya çıkaracaktır. Doğalgaz kullanılsaydı, gaz dedektörü zaruriliği nedeniyle patlama yaşanmayabilirdi, zira dedektör gaz yoğunluğunu algılayıp gazı keserdi. Sanayi tüplerinde manuel alarm veren dedektörler olabilir, fakat otomatik kesiciler yaygın değildir. İş yerlerinde bu tıp dedektörlerin olup olmadığını sorgulamak kıymetlidir. İş güvenliği uzmanlarının risk değerlendirmesi yapıp yapmadığı da soruşturulmalıdır. Bu mevzular isimli soruşturma ile netleşecektir.” biçiminde konuştu.
Tüm dairelerin onayının alınması gerekiyor
Yedi katlı bir binanın alt katında işyeri açma ruhsatı verilmesi sürecinde, tüm dairelerin onayının alınması gerektiğini fakat, birden fazla kişinin bu süreçte yanıcı materyal kullanımı yahut doğalgaz dedektörlerinin varlığı hakkında sorgulama yapmadığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Güvenlik kültürünün eksikliği, etraftaki insanların güvenliği için gerekli sorgulamaların yapılmamasına neden oluyor. Bu çeşit kazalardan ders çıkararak, güvenlik kültürünü geliştirmemiz ve alınması gereken tedbirleri uygulamamız gerekiyor. Doğalgaz kullanılmalı ve dedektörler endüstride mecburî hale getirilmeli. Meskenlerde de gaz dedektörlerinin mecburî olması için mevzuat çıkarılması kıymetlidir.” dedi.
Gazın boğucu tesiri unutulmamalı, ortam süratli bir biçimde havalandırılmalı
Dedektörlerin, gaz sızıntılarını önlemede tesirli ekipmanlar olduğunu ve kullanımının mecburî hale getirilmesi gerektiğini vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Zorunlu olmayan yerlerde de ferdî güvenlik için dedektör takılmalıdır. Sanayi bölgelerinde güvenliği artırmak için iki dedektör kullanılması önerilir. Dedektörlerin periyodik denetimleri değerlidir; aksi takdirde arızalı dedektörler faciaya yol açabilir. Doğalgaz sızıntıları kokulandırılmış doğalgaz sayesinde algılanabilir. Sızıntı durumunda elektrik düğmelerine dokunmamak, ateş kullanmamak, cep telefonuyla içeri girmemek ve pencereleri açarak havalandırmak üzere tedbirler alınmalıdır. Ayrıyeten, gazın boğucu tesiri unutulmamalıdır. Bu nedenle, süratli bir biçimde havalandırma ve alanı terk etmek değerlidir. Vatandaşlar bu hususta bilgilendirilmelidir.” diye konuştu.
Yaşam alanlarında kontrollerin sıklaştırılması gerekiyor
Doğalgaz ve sanayi tüpü patlamaları nedeniyle yaşanan kazaların, bilinçlenme gereksinimini ortaya koyduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Bina sakinlerinin alt kattaki işyerleri hakkında bilgi sahibi olması ve risk değerlendirmesi yapması gerekmektedir. Bu tıp işletmelerin nizamlı olarak denetlenmesi kıymetlidir. Belediyeden ruhsat alan işletmelerin, itfaiye raporu aldıktan sonra bile uzun mühlet denetlenmediği, bunun da riskleri artırdığı görülüyor. Organize Sanayi Bölgelerinde kontroller nizamlı yapılırken, ömür alanlarında da bu kontrollerin sıklaştırılması gerekiyor.” dedi.
Fırınlara da dikkat!
Doğalgaz patlamalarının yanı sıra, fırınlarda kullanılan unun da yanıcı ve patlayıcı olduğunun unutulmaması gerektiğine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Toz patlamaları, bilhassa un üzere hususların havada askıda kaldığında doğalgaz üzere patlayıcı hale gelmesiyle meydana geliyor. Fırınlarda bu tıp riskler bulunuyor. Bina sakinlerinin, alt katlarındaki işyerlerinin doğalgaz ve un üzere tehlikeli hususlar kullanması konusunda bilgi sahibi olması ve risk değerlendirmesi yapılması gerekiyor.” formunda kelamlarına son verdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
